'Eigenlijk besta ik niet'.

'Eigenlijk besta ik niet'. 

Meedoen

Het is december. Vlak voor de feestdagen. Buiten vriest het een paar graden. In de oude caravan is het warm. We kunnen elkaar bijna niet verstaan door de voortdurend blaffende hond. Ik heb een broodje kroket meegenomen en luister naar Jan. Jan wordt over een paar weken 65. Hij woont al bijna vijf jaar met zijn twee honden in een caravan. “Ik woon hier wel, maar eigenlijk besta ik niet, ik weet niet meer hoe ik nog iets voor elkaar kan krijgen”. Jan kijkt met een verdrietige blik in zijn ogen langs het gordijntje naar buiten. “Eigenlijk wil ik heel graag meedoen in de samenleving. Ik wil iets betekenen voor andere mensen. Natuurlijk heb ik fouten gemaakt, maar die tijd is voorbij”. Jan heeft geen adres. Geen paspoort. Geen zorgverzekering en heeft al 15 jaar geen dokter gezien. De overgebleven familie woont ver weg. Hij heeft wel telefonisch contact met zijn dochter, maar die heeft hij al jaren niet meer gezien. “Ik ga 1 keer in de zoveel tijd douchen bij de opvang en ze proberen daar wel zaken voor me te regelen, maar ik hoor maar niks”.

Adres

Er zijn al verschillende mensen bezig geweest om een adres te regelen voor Jan. Al deze mensen liepen vast in de bureaucratische molen. Jan heeft zelf de moed al opgegeven. Zonder adres kan je geen kant op en besta je niet. Ik besluit om Jan te helpen en begin met bellen. Naar de gemeente. Ik leg keer op keer de situatie uit. Spreek 7 ambtenaren. Uiteindelijk beloofd iemand dat hij zich vastbijt in de situatie van Jan en dat hij er op terug komt. Het blijft akelig stil. Ondertussen komt de dochter van Jan in actie en die heeft succes. Ze heeft een ambtenaar gevonden die per direct een adres kan regelen op de plek waar de caravan staat. Jan belt me apetrots op dat hij zich heeft ingeschreven bij de gemeente. “Ik voel me weer mens!”.

Dokter

Met deze eerste belangrijke stap kunnen we ook andere zaken gaan regelen, maar Jan wordt ziek. Er komt bloed uit zijn mond en hij heeft bijna geen kracht meer om te lopen. Ik ga voor hem rondkijken of we bij een dokter terecht kunnen. Na een lange belronde leer ik dat er voor illegalen een regeling is met een wettelijk verankerd recht op gratis doktersbezoek. Voor Jan is er niks mogelijk zonder te betalen. Omdat hij nu een adres heeft kan hij een zorgverzekering afsluiten. Ik doorloop al deze stappen samen met hem. Na een paar weken wachten tot hij weer bestaat in alle systemen is het tijd voor een bezoek aan de dokter. Na een prachtige intake met een bijzonder doortastende huisarts gaat Jan de molen van onderzoeken in om te kijken wat zijn gezondheidstoestand is. Ik vergezel hem naar het ziekenhuis en zie de kwetsbaarheid van een oude man.  Tegelijkertijd voer ik een aantal gesprekken met Jan over zijn woonsituatie. Daar waar hij in het begin met geen 20 paarden weg te krijgen was uit zijn caravan, maakt hij nu de draai en wil hij gaan kijken naar een ‘echt huis’. Een ambtenaar van de gemeente gaat aan de slag om met de woningbouwcoöperaties een  woning te vinden voor Jan.

Het systeem

Bovenstaand verhaal is een kleine greep uit de ontmoetingen, telefoontjes en allerlei momenten met Jan de afgelopen maanden. Waarom schrijf ik dit verhaal op? Omdat ik geschrokken ben. Niet van al die professionals die zich binnen hun mogelijkheden inspannen om zaken te regelen. Niet van de dramatische verhalen die zich op straat om ons heen afspelen. Niet van de afwegingen die organisaties maken om wel of niet in beweging te komen. Ik ben geschrokken van het systeem. We hebben een ondoordringbaar oerwoud van regels en schotten gecreëerd waarin je hopeloos verdwaalt als je niet aan een aantal basale voorwaarden voldoet. Het systeem kent geen empathie, geen warmte en zorgt ervoor dat mensen letterlijk en figuurlijk niet gezien worden. Dat moet anders.